Zie ook eerder onder formulieren: Niet behandelverklaring
Een belangrijk recht dat de nieuwe Wet geneeskundige behandelingsovereenkomst (WGBO) aan patiënten toekent, is de ‘niet-behandelverklaring’ (wilsverklaring). Deze wordt, in tegenstelling tot bijvoorbeeld een testament, niet letterlijk uitgevoerd, maar naar de geest van wat daarin beschreven is. Het kan namelijk voorkomen dat er andere situaties optreden dan in de ‘niet behandelverklaring’ genoemd worden. In dat geval zal de hulpverlener samen met de vertegenwoordiger/ gevolmachtigde (verder hier te noemen als vertegenwoordiger) deze verklaring zoveel mogelijk uitleggen naar de bedoeling van de patiënt.
In de ‘niet behandelverklaring’ wordt aangegeven welke behandelingen iemand niet wil ondergaan.
Wilsonbekwaamheid
In de praktijk treedt de ‘niet behandelverklaring in werking op het moment dat iemand wilsonbekwaam wordt. U kunt in een situatie terechtkomen dat u niet (meer) in staat bent zelf aan te geven of u een medische behandeling wel of niet wilt ondergaan. Met behulp van de ‘niet behandelverklaring’ en een vertegenwoordiger kunt u in zo’n geval voorkomen dat er medische handelingen plaatsvinden die niet overeenkomen met uw levensopvattingen. Een hulpverlener moet de ‘niet behandelverklaring’ opvolgen en respecteren. Als er geen ‘niet behandelverklaring’ is opgesteld, behandelt de hulpverlener een wilsonbekwame patiënt volgens de algemeen gangbare opvattingen in de gezondheidszorg.
De vertegenwoordiger
Een vertegenwoordiger kan uw partner of een familielid zijn, of een andere vertrouwenspersoon. U kunt een vertegenwoordiger aanwijzen in uw ‘niet behandelverklaring’. De vertegenwoordiger behartigt op uw verzoek uw belangen bij wilsonbekwaamheid. De ‘niet behandelverklaring’ geeft hem daarbij houvast.
De vertegenwoordiger zal vaak iemand zijn die geen bijzondere medische kennis bezit. Toch moet hij met medische hulpverleners overleg plegen over de behandelingen die zij u willen geven.
Daarmee neemt de vertegenwoordiger een verantwoordelijke rol op zich. Samen met de huisarts of een andere gespecialiseerde hulpverlener moet hij een keuze maken voor die behandeling die voor u op grond van uw ‘niet behandelverklaring’ de beste is.
Uw vertegenwoordiger komt voor uw belangen op zodra u dat zelf niet meer kunt. Dat feit kan op zich al een extra emotionele belasting voor hem / haar betekenen. En iedereen weet hoe moeilijk het kan zijn om in emotionele omstandigheden de juiste beslissingen te nemen, of te moeten kiezen uit twee kwaden.
Uw vertegenwoordiger moet weten wat u bedoelt
Om zijn taak goed te kunnen vervullen, moet uw vertegenwoordiger in de eerste plaats weten wat u belangrijk vindt. Uw ‘niet behandelverklaring’ geeft hem daarbij houvast. Hij moet uw opvattingen afzetten tegen de vele behandelingsmogelijkheden in de gezondheidszorg. Het ligt voor de hand dat hij dat beter kan doen, naarmate uw ‘niet behandelverklaring’ duidelijker is.
Het kan daarom nuttig zijn om zo nu en dan met uw vertegenwoordiger van gedachten te wisselen over wat u wel en niet aanvaardbaar vindt.
De gevolgen van een ‘niet behandelverklaring’
De ‘niet behandelverklaring’ zal een aantal gevolgen hebben, bijvoorbeeld voor u zelf, als opsteller daarvan. Door het schrijven van een schriftelijke ‘niet behandelverklaring’ zult u zich sterker bewust worden van de opvattingen die u heeft over gezondheid en ziekte. Het op papier zetten van uw gedachten en opvattingen is heel wat anders dan het uitspreken van meningen en opvattingen zonder meer. Het opstellen van een ‘niet behandelverklaring’ is geen gemakkelijke taak, maar met zo’n verklaring versterkt u wél uw positie in de gezondheidszorg.
Ook de relatie met uw arts en uw vertegenwoordiger kan veranderen door een ‘niet behandelverklaring’: om tegenstrijdigheden in de ‘niet behandelverklaring’ te voorkomen, is het raadzaam dat u die in overleg met uw (huis)arts opstelt. Door met uw arts over een ‘niet behandelverklaring’ te praten, kunt u uw vertrouwensrelatie met die arts verdiepen. Bij dat overleg zullen namelijk uw opvattingen over niet behandelen in bepaalde omstandigheden centraal staan ook uw relatie met uw vertegenwoordiger kan zich verdiepen door uw keuze een ‘niet behandelverklaring’ op te stellen en daarover met hem te praten.
Vorm en inhoud van de niet-behandelverklaring
Belangrijke onderdelen in een niet-behandelverklaring zijn:
- uw naam en adres
- uw handtekening
- de datum van ondertekening
- naam, adres en handtekening van de vertegenwoordiger die u aanwijst
- naam, adres en handtekening van uw (huis)arts
- uw verzoek om bepaalde, duidelijk omschreven, behandelingen na te laten
- een korte beschrijving van uw leven uw opvattingen over het leven.
Om de ‘niet behandelverklaring’ overeenkomstig uw wensen te kunnen uitleggen, is het belangrijk dat u daarin een zo duidelijk mogelijk beeld schetst van uzelf. Door enkele belangrijke zaken uit uw leven weer te geven maakt u het beter mogelijk de ‘niet behandelverklaring’ te interpreteren. Vanuit juridisch oogpunt is deze informatie minstens even belangrijk als de medische informatie. U kunt erin vertellen hoe u over het leven denkt, en over de situatie(s) waarin het leven voor u niet waard zou zijn geleefd te worden. Hoe duidelijker een ‘niet behandelverklaring’ is, hoe geringer de kans dat hulpverleners uw ‘niet behandelverklaring’ anders uitleggen of gebruiken dan u zou wensen.
Algemeen geldt dat een ‘niet behandelverklaring’ niet al te lang moet zijn. Bijvoorbeeld niet meer dan twee vellen papier.
Ten slotte: de ‘niet behandelverklaring’ is zoals gezegd geen euthanasieverklaring. Wel biedt hij, door het verzoek bepaalde medische handelingen na te laten, de mogelijkheid om naar uw eigen wensen op een beschaafde manier afscheid van het leven te nemen
Bergplaats van de wilsverklaring
Als men uw ‘niet behandelverklaring’ nodig heeft, moet die uiteraard snel beschikbaar zijn.
Er zijn diverse voor de hand liggende plaatsen om de ‘niet behandelverklaring’ te bewaren, bijvoorbeeld in uw portefeuille of handtas, bij uw vertegenwoordiger, of bij uw arts.
Als u er zeker van wilt zijn dat uw schriftelijke ‘niet behandelverklaring’ voorhanden is op het moment dat dat nodig is, dan kunt u die ook laten bewaren door de Stichting Witte Kruis Centrale registratie persoonsgegevens. Dat is een organisatie die medische dossiers beheert tegen een geringe vergoeding. De alarmcentrale van deze organisatie is 24 uur per dag bereikbaar. Met enkele simpele persoonlijke codes kunnen uw dossier en uw wensen direct vanuit de computer beschikbaar worden gesteld. Eventueel kan ook de alarmcentrale van de Thuiszorg uw schriftelijke ‘niet behandelverklaring’ bewaren.
Een voorbeeld van een ‘niet behandelverklaring’
Als u een schriftelijke ‘niet behandelverklaring’ wilt opstellen, kan het volgende voorbeeld u daarbij helpen.
klik hier op: Niet behandelverklaring
Naast dit voorbeeld, dat u naar eigen inzicht kunt invullen, zijn er enkele varianten verkrijgbaar bij diverse stichtingen
Veel informatie is ook te vinden op of via https://www.thuisarts.nl/levenseinde